BİLİM İÇİN "BAŞLICA YOL GÖSTERİCİLER" ŞUNLAR OLABİLİR Mİ?

"Eğer insanlarımızın bilim hakkında ~10 şey bilmesi "iyi" olsaydı bunlar neler olurdu?" sorusuna verilen yanıtların derlemesi.. Sorunun yöneltildiği kişilerin verdikleri yanıtlardan yararlanılarak aşağıdaki sonuçlar çıkarsanmıştır: A. Kendini bilmek (1)Kendi beden ve ruh bütününün yapısı ve ihtiyaçlarının bilinci. (Beden ve ruh bütünü ile o bütüne verilmiş olan ömrün kullanım aracı olan zamanın, evrenin bir modeli olduğunun; bütün zenginlikleri içinde barındırdığının; beden, ruh ve zaman iyi kullanılabildiği takdirde bir maddi ve manevi zenginlik sağlama aracı olduğunun bilincinde olmak.) (2)Tüm varlıkların ortak özelliğinin yüksek öğrenebilme yeteneği olduğu bilinci. (İnsan -eğer öğrenmek isterse- çevresindeki en olmaz şeyleri dahi bu amacı yolunda kullanabilir.) B. Görecelik Tek, değişmez ve nihai bir doğru ya da gerçeğin bulunmadığı; her şeyin -doğruluk/yanlışlık, iyilik/kötülük, güzellik/çirkinlik- kabul edilen referanslara göre değişebileceği bilinci. (Bu anlamda değişmeyeceği söylenebilecek tek doğru, olsa olsa, bilimin tahminleri ve hatta kendi yöntemleri ve yapısının zamanla değişebileceğidir. Olmaz olmaz. Her şey mümkündür. İnsanın algılayan ve anlam veren bir yaratık olduğu ve bu anlam vermede herkesin kullandığı 'zemin'in doğal olarak farklı olduğu ve bu nedenle insanların farklı düşünce ve duygular içinde olmasının kaçınılmaz olduğu bilinci. ) C. Eko-sistem zinciri (1)Herşey, enerjinin bir şekle bürünmüş halidir. Nerede bir enerji varsa orada bir yaşam formu oluşur. (Bütün bu formlar, birbirini kullanan bir zincir oluşturur. Bu ekolojik zincirden bir bakla dahi çıkarılsa zincir kopar; doğacak ardışık sonuçlar baklayı koparanı da yok eder. Kısacası, doğa kendine uymayanı eler.) (2)Entropy yasası. Her şey düzensizliği artıracak şekilde gelişir. "Az çoktur (less is more)", düzensizliği daha yavaş artırmanın çaresidir. (Bireysel yaşamdan, aile ve toplum yaşamına kadar uzanan geniş alandaki refah ve buna bağlı mutlulukların bir öğesi "az çoktur" ilkesi olabilir. Kişinin kendi ve çevresinin -her türlü çevre- çıkarlarını, entropy'i en az artıracak şekilde uzlaştırmasının en iyi yolu ise -kendine, başkasına ve hiçbir şeye- "zarar verme ilkesidir. (3)Lavoisier yasası. (Yoktan var etmek Tanrıya mahsustur ) D. Değişim (1)Sistemler, değişimlere karşı dengelerini korumak eğilimindedir Canlı ya da cansız, bireysel ya da toplumsal tüm sistemler içinde bulundukları durumu değiştirebilecek etkilere karşı koyarlar. (2)Küçük değişimlerin etkileri çok büyük olabilir ya da "kelebek etkisi (butterfly effect)" E. Sorun çözme (1)Nedensiz sonuç olmaz Her sonucun en az bir nedeni, o nedenlerin de en az birer nedenleri ve ilh. olabilir. Başlangıçta sonuç olan, bir süre sonra neden haline gelebilir ve böylece neden ile sonuç dönüşümlü olarak birbirlerini besleyebilerler. Sosyal olaylar genellikle böyle gelişirve neyin neden, neyin sonuç olduğu tartışmalı hale gelebilir. (2)Doğru sorular cevaplar için anahtardır. Sorunlar, onlar hakkında doğru sorular sorarak çözülebilir. Doğru sorular ise ancak dili iyi kullanarak tasarımlanabilir. (3)Sorunlar da maddeler gibi elementlerden oluşur. Bunun kimyasını bilmeksizin sorunlar çözülemez. Onlara ancak onlara yol açan nedenler ortadan kaldırılabilir; sorunlar çözülmedikçe, diğer sorunlarla birleşme yoluyla yeni sorunlar oluşturmak eğilimindedirler; belirli koşullar altında geçerli olabilen çözümler, değişik koşullar altında çözüm olmayabilir, hatta yeni sorunlar yaratabilirler) (4)Yalnızca bir tane desteklenmemiş varsayımla dahi kanıtlanamayacak hiçbir şey yoktur. (Peşpeşe dizili birkaç varsayımla ise akla gelebilecek tüm senaryolar mümkün hale gelir) (5)Liebig'in minimum yasası (Bir organizmanın sağlıklı yaşaması için gereken girdilerden en eksik olan, eksik olmayan diğerlerinin ne kadarlarının kullanılabileceğini belirler.) (6)Zihinsel duruluk Bedensel temizlik kadar önemlidir, hattâ daha da önemlidir. Bilgiçlik uğruna belleği, birbiriyle bağlantısı zayıf ya da yapay ve de sorgulama dışı bırakılması koşullandırılan bilgilerle yüklemek, bu büyük hediyeye karşı işlenebilecek bir suç ve günahtır. F. Birlikte yaşama (1) Aslolan özgürlüktür; müdahale (kısıtlama) ancak aklın yol göstericiliğinde ve toplumsal uzlaşı ile belirlenir. (2) Her bilinç düzeyindeki canlının yaşam hakları, daha bilinçli canlıların sorumluluğunu oluşturur. Yazıyı beğendiyseniz, Beyaz Nokta® Gelişim Vakfı'na bağış yapabilirsiniz: http://www.beyaznokta.org.tr/hakkimizda/bagislar/